Firma boryka się z trudnościami, traci płynność finansową, odchodzą kluczowi pracownicy, rezygnują klienci, brakuje pomysłów i finansów na przetrwanie czy rozwój- to problem wielu przedsiębiorstw. Pandemia wirusa COVID-19 jest obecnie wyzwaniem bezprecedensowym na skalę ogólnoświatową, a łagodzenie jej skutków będzie długofalowym procesem. Obecnie podejmowane działania przez rząd polski skupiają się na gaszeniu pożaru, jakim jest utrata płynności i nagłe „odcięcie tlenu” firmom (niektórym wręcz administracyjnie) w postaci braku zleceń i klientów. Problem upadłości firm od lat nie był traktowany w Europie jako coś co należy opracować i wdrożyć systemowo. Mamy nadzieję , że teraz prace nabiorą tempa.

Obecnie nie ma w naszym kraju jednolitego i skutecznego systemu pomocy takim firmom, a przedsiębiorstwa na skraju upadłości traktowane były dotąd wręcz jak „zło konieczne” i nie mogły uzyskać pomocy czy fachowego doradztwa jakie kroki podjąć, aby uratować sytuację czy zminimalizować upadek. Tak było i jest nadal także w wielu krajach europejskich. Na szczęście od kilku lat zmienia się podejście do budowania narzędzi prawnych i ekonomicznych oraz zaczyna się powoli tworzyć system pomocy w formie doradztwa i mentoringu. Jak wiadomo upadek firmy rodzi szereg dalszych konsekwencji – od finansowych, po utratę pracy wielu ludzi, problemy społeczne, rodzinne czy nawet psychiczne i egzystencjalne. Warto więc podać rękę „tonącemu”, aby uratować firmę, ludzi i majątek, a czasem nawet rodzinę.

Unia Europejska w Dyrektywie z 20 czerwca 2019r. (COM/2016/0723- 2016/0359) zobowiązuje państwa członkowskie do wypracowania podejść i mechanizmów dla takiej pomocy. Wiele dzieje się także na gruncie rządowym – wprowadzenie Polityki Nowej Szansy, prace przy Ministerstwie Sprawiedliwości nad tworzeniem nowego prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego czy projekty w Ministerstwie Rozwoju i Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Ogromne znaczenie mają także oddolne inicjatywy i projekty finansowane ze środków Unii Europejskiej, podejmowane w ostatnim czasie przez różne podmioty jak Fundacja Firmy Rodzinne z Poznania (w projekcie Early Warning Europe) czy Dolnośląska Instytucja Pośrednicząca z Wrocławia w projekcie Restart BSR, finansowanym z funduszy Interreg Baltic Sea Region.  Projekty ze środków INTERREG BSR na region Morza Bałtyckiego to projekty, których celem jest wzmocnienie zintegrowanego rozwoju terytorialnego i współpraca na rzecz bardziej innowacyjnego, bardziej dostępnego i zrównoważonego rozwoju regionu Morza Bałtyckiego. Z tych właśnie środków finansowany jest Program Restart BSR, którego beneficjentem i partnerem wiodącym jest Dolnośląska Instytucja Pośrednicząca z Wrocławia. Projekt Restart BSR dotyka problemów, które wymagają wspólnej reakcji partnerów z kilku krajów regionu Morza Bałtyckiego, tj. Litwy, Łotwy, Estonii i Polski. Nie bez znaczenia dla projektu jest wykorzystanie doświadczeń Danii, która od 10 lat buduje i rozwija system pomocy firmom, jako pionierski w Europie. Głównym celem projektu Restart BSR  jest zbudowanie skutecznego systemu pomocy przedsiębiorstwom w kryzysie i zachęcania właścicieli firm do rozpoczynania nowych przedsięwzięć gospodarczych (tzw. Restarterów). Jednym z ważniejszych celów projektu jest także budowanie potencjału instytucjonalnego różnych podmiotów w celu wspierania przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, takich jak władze rządowe i samorządowe, podmioty wspierające innowacje, instytucje otoczenia biznesu czy organizacje zrzeszające pracodawców. Nic nie odbywa się  bez udziału samych zainteresowanych, czyli przedsiębiorców. Stworzone rady doradcze w każdym z krajów projektu składają się z różnych instytucji i podmiotów, w tym z firm, które pomagają tworzyć i oceniać już wypracowane rozwiązania. Ma to tworzyć efekt synergii do jak najlepszego dopasowania elementów systemu pomocy firmom w kryzysie. Bardzo ważnym elementem w projekcie jest położenie nacisku na innowacje w procesie budowania potencjału firm jako jeden z kluczowych czynników sukcesu. Jak wiadomo trudno oczekiwać efektów działając ciągle tymi samymi metodami, stąd innowacje, te technologiczne czy procesowe, mają być siłą napędową w procesie wychodzenia z kryzysu i szukania nowych ścieżek rozwoju.  Międzynarodowa praca zespołowa w projekcie Restart BSR opiera się także na koncepcji Design thinking, która w swoim założeniu ma komponent empatii i podejścia do rozwiązywania problemów i tworzenia nowych koncepcji właśnie z uwzględnieniem tego czynnika, co w procesie kryzysowym ma często kluczowe znaczenie.

Poprzez bazowanie na doświadczeniach Early Warning Europe (EWE), który z powodzeniem prowadzony był w kilku krajach europejskich, w tym w Polsce, projekt ma stanowić uzupełnienie już wypracowanych metod a także, poprzez stworzenie tzw. „Strategicznej Road Mapy” przygotowanie wskazówek m.in. dla władz, do jak najskuteczniejszego wdrożenia sprawdzonych rozwiązań. Jeden z partnerów projektu – Ministerstwo Ekonomii z Łotwy będzie łącznikiem pomiędzy rządami Litwy, Łotwy, Estonii i Polski w tym obszarze. Fundacja Firmy Rodzinne z Poznania jest partnerem wspomagającym w projekcie. Jako ekspert i beneficjent programu Early Warning Europe w ostatnich 3 latach zajmowała się realną pomocą przedsiębiorcom, metodami wypracowanymi przez zespół międzynarodowych ekspertów EWE, bazując także na doświadczeniach Danii. Na różnych etapach realizacji Restart BSR wykorzystujemy wiedzę i doświadczenie Fundacji, która jest jednym z kluczowych partnerów i ekspertów. Jest to dla nas bardzo cenne, iż na gruncie polskim mamy takich ekspertów, czego nie ma w wielu krajach, które muszą budować systemy pomocy od podstaw – podkreśla Dorota Sało – Zastępca Dyrektora Dolnośląskiej Instytucji Pośredniczącej. Dogłębna analiza stanu obecnego, wspólne wypracowanie narzędzi praktycznych i wskazówek dla rozwiązań legislacyjnych będzie kompletnym zestawem dla stworzenia „zestawu pierwszej pomocy” dla wielu firm. Głęboko wierzymy, że projekt będzie miał przełożenie na ustawy i programy, które wejdą na stałe do ram prawnych i ekonomicznych w każdym z krajów, a nie będą działaniami „projektowymi”. Obecna sytuacja w kraju i na świecie pokaże też w praktyce jakie działania przynoszą efekty i co należy wdrożyć do systemu pomocy w dłuższej perspektywie. Nacisk w projekcie Restart zostanie położony na tzw. miękką sferę doradztwa, mentoringu czy pomocy psychologicznej i ponownego budowania wiary w sukces. Chcemy odczarować pojęcie „porażki biznesowej” i pokazać, że kolejne próby podejmowania działalności gospodarczej mogą kończyć się sukcesem, a przeszłość może być cenną i wartościową lekcją.

Projekt: Restart BSR, www.restart-bsr.pl, Budżet projektu: 1.6 mln EURO, Partner wiodący: Dolnośląska Instytucja Pośrednicząca, Polska

Partnerzy projektu:

• Design School Kolding – Dania
• Harju County Enterpreneuship and Development Consultancy – Estonia
• Vilnius Geadiminas Technical University – Litwa
• Latvian Technological Center Foundation – Łotwa
• Ministerstwo Ekonomii Republiki Łotewskiej – Łotwa