Chcesz w przyszłości spieniężyć zbudowany przez siebie biznes? Szukaj nabywcy wtedy, kiedy najbardziej jesteś ze swojej firmy dumny, a nie wtedy, kiedy masz jej dość.

Niezależnie od tego, jak emocjonalnie przedsiębiorca podchodzi do swojego biznesu, ekonomicznie jedna rzecz jest jasna –  firma to towar, jak każdy inny. Można nią handlować i ma swoją rynkową wartość. Wartość ta, tak samo jak cena innych towarów, stale się zmienia, ponieważ zmienia się mnóstwo czynników, np. zdolność firmy do generowania dochodów, atrakcyjność branży, w jakiej działa czy specyficzne aktywa firmy stanowiące źródło przewagi konkurencyjnej. Jeśli chcemy więc sprzedać firmę, warto wybrać moment, w którym jej cena jest relatywnie wysoka.

Fazy rozwoju przedsiębiorstwa

Dla ustalenia najlepszego momentu na spieniężenie biznesu, ważne jest to, w jakiej fazie rozwoju znajduje się dane przedsiębiorstwo. W teorii firma rozwija się bowiem według standardowego cyklu. Rozpoczyna się on w momencie założenia firmy, prowadzi przez jej dynamiczny rozwój, okres stabilizacji i kończy na schyłku działalności, który nastąpi, jeżeli nie zostaną dokonane odpowiednie zmiany.

Faza narodzin rozpoczyna się w momencie powstania firmy. Celem przedsiębiorcy jest zaistnienie na rynku, zdobycie pierwszych klientów. Naturalnym jest brak lub niewielkie zyski, jednak wartość firmy budowana jest przez obiecujące prognozy.

W fazie młodości przedsiębiorstwo przeżywa gwałtowną ekspansję. Właściciele otrzymują zwrot z inwestycji, jednak nakłady na rozwój ograniczają bieżące wypłaty dla udziałowców. Pod koniec tej fazy poziom ryzyka jest niższy, ale też tempo wzrostu spada.

Dojrzałość – przedsiębiorstwo ma ugruntowaną, stabilną pozycję. Przychody i dochodowość firmy wciąż lekko rosną, a w końcu osiągają szczyt. Rozwój działalności jest najwolniejszy w historii, natomiast ryzyko – najniższe.

Faza schyłku – pojawiają się oznaki słabnącego popytu. Przedsiębiorstwo charakteryzuje się nadal znaczną, jednak spadającą dochodowością. Brak odpowiednich działań naprawczych może prowadzić do upadku firmy.

Alternatywą dla fazy schyłku jest faza zmiany, będąca konsekwencją prac nad wyprowadzeniem firmy z etapu stabilizacji w etap wzrostu. Wynika ze zmiany dotychczasowego profilu firmy – czy to poprzez przejęcie innego przedsiębiorstwa, czy też zaoferowanie nowych rozwiązań.

Faza rozwoju firmy a jej wartość

Naturalnie największy potencjał rozwoju firmy występuje w fazie narodzin. Jednak niskie dochody i duża niepewność sprawiają, że wartość takiego przedsiębiorstwa w tej fazie nie jest wysoka. Obniżenie poziomu ryzyka oraz dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa sprawiają, że ma ono znaczącą wartość w fazie młodości. Wartość dalej rośnie w fazie dojrzałości – opiera się bowiem na stabilnych, dużych przepływach oraz jeszcze niższym ryzyku ich uzyskania. Sprzedaż przedsiębiorstwa w fazie schyłkowej nie przyniesie już takich korzyści. Nawet jeżeli potencjalny inwestor będzie miał pomysł i środki, aby wprowadzić firmę z powrotem na ścieżkę wzrostu, korzyści z tego tytułu nie zostaną uwzględnione w kwocie, jaką będzie chciał zapłacić za firmę.

Wartość przedsiębiorstwa nie zależy jednak wyłącznie od fazy rozwoju samej firmy – równie istotna jest faza cyklu życia całej branży. Ma ona bardzo podobną strukturę do cyklu życia pojedynczej firmy. Najlepiej ocenianymi przez inwestorów branżami są te, które znajdują się w fazie dynamicznego wzrostu i wczesnej fazie dojrzałości. Z tego też powodu najlepszym momentem na sprzedaż firmy jest sprzedaż młodego lub dojrzałego przedsiębiorstwa działającego w dynamicznie rozwijającej się branży lub sprzedaż dojrzałej firmy funkcjonującej w branży, która znajduje się we wczesnej fazie dojrzałości.

Kiedy najlepiej sprzedać moją firmę?

Najczęstszym błędem przedsiębiorców jest zbyt późne myślenie o sprzedaży firmy. W naszej praktyce na co dzień spotykamy się z sytuacjami, w których właściciel zaczyna o tym myśleć dopiero w fazie schyłkowej firmy, czyli wtedy, kiedy nie ma on już pomysłu lub energii, aby poprowadzić firmę do kolejnej fazy wzrostu. W takiej sytuacji trudno oczekiwać satysfakcjonującej ceny od kupujących, którzy w przeciwieństwie do właściciela nie patrzą na wspaniałą przeszłości firmy, ale na jej niepewną przyszłość. Niekiedy firmy będące w fazie schyłkowej wyceniane są w ułamku wartości ich majątku.

W uproszczeniu można wskazać, że najlepszą cenę za firmę jej właściciel może uzyskać wtedy, kiedy firma dla niego samego jest najbardziej atrakcyjna – kiedy jest ona w doskonałej kondycji finansowej i przynosi mu pokaźną dywidendę, czyli w fazie młodości bądź dojrzałości biznesu. Choć w fazie młodości w związku z wysokim ryzykiem oraz koniecznością ponoszenia nakładów na jej rozwój wycena będzie zapewne niższa. W fazie dojrzałości wycena będzie zapewne wyższa, natomiast poniesione przez właściciela nakłady finansowe na jej rozwój będą ograniczały potencjalny zysk ze sprzedaży.