Funkcjonowanie firm rodzinnych w Polsce jest w ostatnich dwóch dekadach tematem zainteresowania badaczy różnych dziedzin. Wszyscy, zarówno ekonomiści, socjologowie i psychologowie dostrzegają, że pierwsza fala sukcesji jaka ma obecnie miejsce w Polsce, nie przebiega pezproblemowo.

Poszukując przyczyn takiego stanu rzeczy przyjrzałam się różnicom między generacjami nestorów i sukcesorów.

W 2017 roku przeprowadziłam bdania, których wyniki zostały zaprezentowane na konferencji „Firmy Rodzinne 2018”. Dzięki nim mogłam określić cele, motywatory i wartości wspólne lub cześciowo współne dla pokoleń w firmach rodzinnych w dwóch falach sukcesyjnych: obecnej (z pokolenia BB do pokolenia Y) i przyszłej (z pokolenia X do pokolenia Z).

Wielopokoleniowe funkcjonowanie firm rodzinnych jest możliwe wtedy gdy następuje planowany proces sukcesyjny ujęty w strategii firmy. Chcąc zrozumieć z jakimi różnicami generacyjnymi wchodzą w niego nestorzy i sukcesorzy, należy przeanalizować różnice w wartościach, celach i motywatorach każdego z pokoleń.

Właśnie teraz sześćdziesięcioletni (i starsi) właściciele firm rodzinnych podejmują decyzję o rozpoczęciu procesów sukcesyjnych. Uważam, że znajomość różnic w definiowaniu celów generacyjnych i motywatorów działań ich przedstawicieli może uzmysłowić uczestnikom tego procesu, że zachowania sukcesorów i nestorów nie są zachowaniami osobniczymi ale dotyczą całych pokoleń. Taka wiedza może przyczynić się do wzajemnej oceny nestora i sukcesora opartej na innych podstawach, na zrozumieniu i empatii, a to z kolei może pomóc im pracować na celach, motywatorach i wartościach wspólnych dla obu pokoleń i stać się fundamentem porozumienia i podstawą transferu międzypokoleniowego.

Cele pokolenia BB i Y zestawiłam w „międzypokoleniowy profil celów” na rysunku 2. Konkluzją tych rozważań jest zalecenie dla przedstawicieli tych pokoleń w procesach sukcesyjnych aby opierały sukcesję na: współpracy, kształtowaniu niezależności i dążeniu do zysku (pieniądze).

W tych różnicach należy upatrywać przyczyn zarówno konfliktów w przedsiębiorstwach rodzinnych jak i trudności w procesach sukcesyjnych. To co jest najistotniejsze dla Igreków, czyli czas wolny, wyzwania, rozwój i realizacja zainteresowań, nie może być odebrane przez pokolenie BB jako możliwe do realizacji w sferze biznesowej, ponieważ w ich rozumieniu nie ma na nie miejsca podczas pracy. I odwrotnie – to co jest najistotniejsze dla generacji BB: status społeczny i posiadanie dóbr, stoi w sprzeczności do ukształtowanego już światopoglądu generacji Y.

Różnice można również dostrzec w profilach generacji X i Z, które mogą być przyczyną problemów w procesach sukcesyjnych w kolejnych dekadach. Głównym celem łączącym oba pokolenia jest chęć rozwoju. Rozwój jest podstawą podejmowanych działań przez oba pokolenia i na nim powinni się skupiać nestorzy z pokolenia X przygotowując swoje dzieci do sukcesji w przyszłości.

Praca nad wzajemnym zrozumieniem nie jest łatwym procesem, ale bez współpracy, budowania relacji i zrozumienia między generacjami trudno liczyć na sukces w procesach sukcesyjnych.

Literatura:

Więcek-Janka, E. (2018). Dlaczego w Polsce tak rzadko sukcesje w firmach rodzinnych przebiegają pomyślnie. Rzecz o pokoleniach BB, X, Y, Z. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, t. 19, z. 7, cz.1, 23-41.