Przez lata słyszałam od przedstawicieli działów HR, że ich kluczową aktywnością powinno być dbanie
o budowanie i wzmacnianie motywacji oraz rozwój pracowników. Wciąż jednak nie każdy właściciel firmy zdaje sobie sprawę z tego, jak istotny wpływ na rozwój całego biznesu ma realizacja tych zadań. Procesowe podejście, uważność i otwartość  HR’owców pozwalają na dostrzeżenie oraz  „zagospodarowanie” potencjału także neuroróżnorodności pracowników. A to, z kolei, wyzwala energię, dzięki której tacy pracownicy są bardziej kreatywni, wydajni, lojalni oraz … szczęśliwi.

Neuroróżnorodność to ogólny termin używany, aby opisać różnice w sposobie działania ludzkich mózgów. Dostrzeżenie pozytywnych aspektów neuroróżnorodności pracowników, posiadających  często unikatowe umiejętności, pozwala na ich skutecznie wykorzystywane.  Kiedy dostrzeże się i dopasuje umiejętności osoby neuroróżnorodnej do wymagań stanowiskowych, okazuje się, że zazwyczaj jest ona znacznie lepsza w tym, co robi od osoby neurotypowej. Dzieje się tak dlatego, że jej mózg pracuje na znacznie bardziej złożonych poziomach, niedostępnych dla innych.

Powierzenie pracownikowi zadań, zgodnie z preferencjami jego układu nerwowego, ale także zainteresowaniem wpływa na efektywność, kreatywność oraz ponadprzeciętne zaangażowanie takiej osoby. I tak w przypadku osób autystycznych ich silna motywacja wewnętrzna (słabiej na nich działa lub w ogóle nie działa motywacja zewnętrzna, np. pochwała szefa) sprawia, że są one w stanie poświęcić się wykonywaniu zadania przez wiele godzin, niemal bez przerw.

Anne Kirstine Riemann, duńska matka i bizneswoman, na podstawie osobistych doświadczeń (zdiagnozowana osoba neuroróżnorodna oraz matka trzech synów, u których zdiagnozowano  autyzm i ADHD), twierdzi, że  „Nie ma nikogo bardziej lojalnego i pracowitego niż neuroróżnorodna osoba, dzięki której czujesz się bezpiecznie w miejscu pracy.”[1] – Anne Kirstine podjęła świadomą decyzję
o sprzedaży swojej firmy rodzinnej, aby skupić się na potrzebach swoich dzieci i propagowaniu idei wspierania odmiennych umiejętności w miejscu pracy. Twierdzi, „że świat jako całość staje się coraz bardziej świadomy różnych zdolności jako zasobu, a nie niepełnosprawności.”[2]

Odpowiednie warunki pracy, pomoc w integracji w miejscu pracy oraz akceptacja przez właścicieli firm bardziej alternatywnego sposobu myślenia pozwalają osobom neuroróżnorodnym na odnalezienie się w kulturze organizacyjnej firmy oraz wniesienie dodatkowych wartości.  Coraz częściej firmy rodzinne i szerszy świat biznesu wprowadzają polityki równych szans, aby uwzględnić neuroróżnorodnych pracowników. W tym kontekście różnorodnego zatrudnienia istotna jest także rekrutacja. Powinna ona być wieloetapowa, by jak najlepiej rozpoznać predyspozycje kandydata i mieć pewność, że poradzi sobie on sobie na stanowisku. Odpowiednie procedury zatrudnienia i wdrażania do pracy mogą pomóc pracownikom poczuć się częścią zespołu i wykorzystać pełnię swojego potencjału.

Każda osoba neuroatypowa jest inna. W zależności od rodzaju zdiagnozowanego profilu, osobowości i własnej historii, posiada indywidualny zakres potrzeb i, wynikających z nich, typów zachowania. Mogą one inaczej odbierać bodźce płynące z zewnątrz (światło, dźwięki, zapachy). „Nietypowe” zachowanie (np. bezwiedne ruchy ciała, trudności z koncentracją, impulsywność), a także niezrozumienie niuansów, metafor, sygnałów niewerbalnych mogą  świadczyć o neuroróżnorodności. Osobom takim,  w koncentracji i budowaniu poczucia bezpiecznie w otoczeniu, pomagają często odmienne warunki. Dlatego tak ważne jest rozpoznanie specyficznych ich uwarunkowań.

Idee równościowe, dochodzące coraz częściej do głosu lub przynajmniej słyszalne, a także  sposób myślenia następnego pokolenia, które w coraz większym stopniu akceptuje różnorodność wszelkiego rodzaju, pozwala na optymizm w kwestii postrzegania neuroróżnorodności. Jest jeszcze jednak dużo do zrobienia.

Małgorzata Animucka

[1] GLEN FERRIS „Anne Kirstine Riemann: Przyjęcie i zrozumienie neuroróżnorodności w biznesie.”, Business Family Magazine, 11 października 2023 r.

[2] tamże