Partnerzy Fundacji Firmy Rodzinne przygotowali obszerne zestawienie rekomendacji zmian, które należy wprowadzić w polskim prawie, aby było ono bardziej przyjazne przedsiębiorcom. Dokument obejmuje 41 konkretnych wskazań, co należy zmienić.

Idea stworzenia takiego dokumentu powstała na początku marca tego roku podczas konferencji  zorganizowanej przez Kancelarię Prezydenta, która zaprosiła do uczestnictwa w spotkaniu również Fundację Firmy Rodzinne, którą reprezentowały Katarzyna Gierczak-Grupińska, prezes fundacji oraz Solange Olszewska, prezes polskiego oddziału Family Business Network (FBN). Spotkanie nosiło tytuł „Gospodarka konkurencyjnej Polski: rekomendacje reform”, a jednym z najważniejszych jego punktów było przedstawienie raportu OECD dotyczącego właśnie konkurencyjności Polski. Prezentację przedstawił sam Sekretarz Generalny OECD, Jose Angel Gurria.

Polacy są i chcą być przedsiębiorczy, jednak trudno im często realizować swoje zamysły, marzenia z powodu istnienia bardzo różnych barier – podkreślał Prezydent RP, Bronisław Komorowski w swoim wystąpieniu.

Podobne wnioski płyną z obserwacji autorów raportu OECD. Ich zdaniem uwaga decydentów powinna być skupiona obecnie na podniesieniu konkurencyjności i przełamaniu trudnej sytuacji demograficznej kraju. Szczególnie dotyczy to małej mobilności pracowników i złej pracy publicznych służb zatrudnienia, co zdaniem autorów jest pokłosiem zbyt małych zasobów, jakie mają one do dyspozycji oraz dodatkowo niegospodarności w dysponowaniu tym, co mają.

Zdaniem ekspertów OECD polscy politycy mają dużo do zrobienia w kwestii polityki społecznej  i zasadach podatkowych, aby sprawić, że w końcu praca w Polsce będzie opłacalna zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. Jeśli chodzi o rozwój przedsiębiorczości, wskazali oni uciążliwy proces zakładania nowych biznesów oraz skomplikowane procedury związane z bankructwem i likwidacją spółek. Ich uwadze nie uszły również problemy polskich przedsiębiorców wynikające ze złego stosowania prawa zamówień publicznych przez instytucje państwowe.

W toku rozmów podczas konferencji, w czasie których dyskutowano m.in. obserwacje ekspertów OECD, Kancelaria Prezydenta zaproponowała Fundacji Firmy Rodzinne, aby przygotowała własną listę rekomendacji zmian, które poprawiłyby sytuację przedsiębiorców, w tym również przedsiębiorców rodzinnych, którzy stanowią istotną siłę w Polskiej gospodarce.

Fundacja poprosiła swoich partnerów i zaprzyjaźnioną kancelarię prawną o sporządzenie takiej listy, która zawierałaby wskazanie konkretnego przepisu lub regulacji, który jest obecnie uciążliwy dla przedsiębiorców oraz pożądanego kształtu po reformie. Firmy Grant Thornton Frąckowiak, Ożóg i Wspólnicy oraz Wardyński i Wspólnicy przystąpiły do pracy.

W efekcie powstał dokument, który przekazano do Kancelarii Prezydenta. Obejmuje od dokładnie 41 uwag merytorycznych związanych z obecnie obowiązującymi przepisami. Przeważająca część z nich, bowiem aż 21, dotyczy regulacji podatkowych. Liczną grupę stanowią również propozycje związane z prawem pracy.

Zdaniem Dariusza Bednarskiego, Partnera Zarządzającego w Grant Thornton Frąckowiak, odpowiedzialnego za doradztwo podatkowe, prawne i biznesowe, przede wszystkim należy zadbać o realizowanie zasady wykładni prawa podatkowego clara non sunt interpretanda (łac. nie dokonuje się wykładni tego, co jasne). Jednocześnie niezbędne jest wprowadzanie zakazu dla organów podatkowych podważania racjonalności ustawodawcy. W chwili obecnej można bowiem spotkać się z sytuacją, w której Minister Finansów wydaje interpretacje indywidualne, nie opierające się na jasnym brzmieniu przepisów, ale na tzw. ratio legis. Biorąc jeszcze pod uwagę ciągłą zmianę stanowiska ministerstwa oraz brak przewidzianej procedury odwoławczej, przedsiębiorcy zwykle rezygnują z planowanych działań. Do tego należy dodać, że uzasadnione byłoby również ustanowienie ogólnej zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatników, wbrew obecnie stosowanej przez Ministra Finansów praktyce.

Komentarz:

W chwili obecnej wydaje się, że regulacją, która jest najbardziej uciążliwa dla podatników są przepisy ograniczające możliwość rozpoznawania wydatków za koszty podatkowe w przypadku braku faktycznego uregulowania płatności, tj. art. 15b Ustawy CIT i art. 24d Ustawy PIT, które zostały  wprowadzone w celu zmniejszania tzw. zatorów płatniczych.

W praktyce stosowanie tej regulacji powoduje znaczne problemy w przypadku rozliczania np. zakupów na raty lub leasingu finansowego czy też w przypadku uzgodnienia wydłużonych terminów płatności w wyniku faktycznych negocjacji z kontrahentem. Co istotne, interpretacja tych przepisów przez organy podatkowe jest w większości przypadków profiskalna, a co za tym idzie na ogół niekorzystna dla podatników. W rezultacie, w wielu przypadkach, rzetelni przedsiębiorcy muszą ponosić negatywne skutki brzmienia omawianych przepisów pomimo, że ich działania nie powodują powstawania zatorów płatniczych – są zmuszani do obniżania kosztów podatkowych pomimo uczciwego traktowania swoich kontrahentów.

Powyższe przepisy nakładają często konieczność nieuzasadnionego (w świetle celu tych przepisów) korygowania kosztów podatkowych, co, w zależności od skali przedsiębiorstwa, w praktyce może spowodować wzrost podatku do zapłaty o kwoty od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych. Odpowiednia modyfikacja omawianych regulacji ograniczyłaby przedsiębiorcom obowiązków administracyjnych, sporów z organami podatkowymi oraz ostatecznie zbędnych kosztów finansowych.

Kamil Skomorowski, kancelaria Ożóg i Wspólnicy

Komentarz:

Szczególnie uciążliwe dla pracodawców są przepisy kodeksu pracy przewidujące możliwość przywrócenia pracownika do pracy w przypadku wadliwego wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Instytucja przywrócenia pracownika do pracy nie odzwierciedla bowiem realiów rynkowych, zwłaszcza że postępowanie w przedmiocie odwołania od wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę może trwać nawet kilka lat. W tym czasie sytuacja faktyczna u pracodawcy może ulec istotnej zmianie.

Niecelowość przywrócenia pracownika do pracy wynika również z faktu istniejącego pomiędzy stronami konfliktu. Toczący się pomiędzy stronami spór sądowy w oczywisty sposób nie wpływa pozytywnie na relacje pomiędzy pracodawcą i pracownikiem.

Jednocześnie, w obecnym stanie prawnym, przywrócenie pracownika do pracy może nastąpić nawet w przypadku niewielkich uchybień formalnych po stronie pracodawcy, choćby przyczyna wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę była uzasadniona. Sąd jedynie wyjątkowo może nie uwzględnić roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy, jeżeli byłoby to niemożliwe lub niecelowe (wyjątek stanowią pracownicy chronieni przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę). Taka konstrukcja rodzi po stronie sądu obowiązek przeprowadzenia niejednokrotnie złożonego postępowania dowodowego w tym zakresie, co z kolei znacząco wydłuża proces, zaś po stronie pracodawcy powoduje istotne koszty.

Rozwiązaniem tej sytuacji byłoby zniesienie instytucji przywrócenia pracownika do pracy. Pozwoliłoby to pracodawcom na organizację pracy w sposób odpowiadającym realiom rynkowym. Jednocześnie, w przypadku wadliwego wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę, sąd mógłby nadal przyznawać pracownikom stosowne odszkodowanie.

Agnieszka Tomczyk, praktyka prawa pracy, kancelaria prawna Wardyński i Wspólnicy